«... Και τότε, κατέβηκαν κήρυκες, από ψηλά, κουβαλώντας τον αχρείο πόλεμο. Κουνούπια βαστώντας σάλπιγγες μακριές, σάλπισαν το τρομερό παράγγελμα της μάχης κι από τον ουρανό του Κρόνου ο γιος, ο Δίας, βρόντηξε σημάδι φοβερού πολέμου». Η θρυλική Βατραχομυομαχία, μια παρωδία της Ιλιάδας του Ομήρου που σώζεται από την αρχαία Ελλάδα, ιστορεί ένα φοβερό πόλεμο μεταξύ των βατράχων ενός βάλτου και των ποντικών, με τη συμμετοχή καβουριών, μιας νεροφίδας και των (αναπόφευκτων, σε τέτοιες περιστάσεις) θεών του Ολύμπου. Τους 303 στίχους του εύθυμου αυτού έπους μετέγραψε σε ρέουσα νεοελληνική γλώσσα η γνωστή αφηγήτρια παραμυθιών, Αγνή Στρουμπούλη. Και μας το παραδίδει σε διπλή μορφή: με ένα βιβλίο που πρόκειται να κυκλοφορήσει σύντομα από τις εκδόσεις Gutenberg, καθώς και μια παράσταση που κάνει πρεμιέρα 8 Φεβρουαρίου στο Θέατρο Μεταξουργείο.
Χωρισμένο σε 7 κεφάλαια (Επίκληση στις Μούσες, Αφορμή του πολέμου, Πολεμικά συμβούλια-Εξοπλισμοί αντιπάλων, Συνέλευση των θεών, Στρατιώτες, Η φονική μάχη, Επέμβαση του Δία-Η πολύνεκρη μάχη παίρνει τέλος) το έπος, δια χειρός Στρουμπούλη, βασίζεται κυρίως στην προφορικότητα: «Αποφάσισα να το "απαγγείλω", κι όταν περνάς το κείμενο στο στόμα, συνεργάζονται θαυμάσια λόγος και ακοή και ψαλιδίζουν τις κακοηχήσεις, τις αστοχίες, τις πιθανές παρανοήσεις. Αυτό σημαίνει ατέλειωτες επαναλήψεις, μέχρις ότου το κείμενο να σου ανοίξει τους χυμούς του. Εκεί αρχίζουν τα θαύματα, δηλαδή οι συνδέσεις, οι αποκαλύψεις».
Ο πολυπληθής θίασος της Βατραχομυομαχίας, που «συστεγάζεται» στη φωνή της αφηγήτριας, αποτελείται από 16 βατράχους και 15 ποντικούς. Τα ονόματα των πρώτων προσδιορίζουν χαρακτηριστικά της εμφάνισής τους (όπως ο Πρασσαίος, δηλαδή πράσινος σαν το πράσο), της διαβίωσής τους (ο Βορβοροκοίτης, που πλαγιάζει στο βούρκο), ή προδίδουν τις γαστριμαργικές προτιμήσεις τους (ο Σευτλαίος, που τρώει κοκκινογούλια και ο Κραμβοφάγος, που τρώει λάχανα). Αντίστοιχα, τα ονόματα των ποντικών έχουν να κάνουν με το φαγητό: Αρτοφάγος, Τυρογλύφος, Ψιχάρπαξ (αυτός που αρπάζει τις ψίχες του ψωμιού) κ.λπ.
Η Αγνή Στρουμπούλη έδωσε στο αρχαίο σατιρικό έπος έναν μοντέρνο υπότιτλο. Το ονόμασε «Ένας ραπ πόλεμος» επειδή πιστεύει ότι ο πόλεμος, όταν απαγγέλλεται, έχει ρυθμό ραπ. Για αυτό, ανάλογη είναι η υπόκρουση (με τα κρουστά των Conto) που συνοδεύει τις περιγραφές της φοβερής μάχης: «Πρώτος ο Υψιβόας χτυπάει με το κοντάρι τον Ποντικό που ροκανίζει τ' ακροδάχτυλα των ανθρώπων, τον Λειχήνορα, που ήταν στους προμάχους κι εκείνος πέφτει μπρούμυτα, ανακατώνοντας τ' απαλό τρίχωμα με τη σκόνη. Σωριάστηκε με πάταγο και βρόντηξαν, πάνω του, τα άρματά του. Τότε, ο Τρωγλοδύτης, ο Ποντικός που χώνεται σε τρύπες, ακοντίζει το βαρύ δόρυ του ίσια στο στέρνο του Πηλειώνα, που καθώς πέφτει, πετάει από το σώμα η ψυχή του και τον παίρνει ο μαύρος χάρος».
Στον τελευταίο στίχο μαθαίνουμε πως ο ήλιος έδυσε πια. Όλα συνέβησαν σε μια μέρα μόνο, δηλαδή ένα πλήρες εικοσιτετράωρο. «Η τροχιά του ήλιου τα φανέρωσε», λέει η Αγνή Στρουμπούλη. «Όπως εξελίχθηκε το φως, εξελίχθηκαν και τα γεγονότα κι όταν ο ήλιος βασίλεψε, έπαψε κι ο πόλεμος. Ο ρυθμός της Φύσης γίνεται ρυθμός των γεγονότων της ζωής μας.
Όλα τα "πρόσωπα" του έργου, όλες οι ενέργειες που μοιράζονται σε θεούς και γένη, συναποτελούν τον καθένα μας, συνυπάρχουν μέσα μας. Πρόκειται για μια συμπλοκή, λοιπόν, ανάμεσα στα ετερόκλητα στοιχεία του εαυτού μας».
«Βατραχομυομαχία - Ένας ραπ πόλεμος»
Μεταγραφή - Σκηνοθεσία - Ερμηνεία: Αγνή Στρουμπούλη
Κατασκευή, διδασκαλία κίνησης Βατράχου - Ποντικού: Χρήστος Αυτσίδης
Επιμέλεια κίνησης: Νάνσυ Χαρμαντά
Επεξεργασία μουσικής: Γιάννης Ψαριώτης
Στην παράσταση ακούγεται μουσική των: Μιχάλη Ανδρονίκου, Σοφίας Σέργη, Francis Poulenc, Conto, Dunny Cudd, Yo-Yo Ma, Milos Stedrom, Pacific Chants
Άρης Μαλανδράκης "PROTAGON" 7/2/2015
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου