Συνέντευξη στην Μάνια Ζούση




















 1. Πώς γεννήθηκε το παραμύθι και ποιά ήταν η ανάγκη που το γέννησε, το διατήρησε και το κρατά ζωντανό μέσα στους αιώνες;
Επειδή η λέξη παραμύθι σημαίνει, ανάλογα με τη χρήση της, διαφορετικά πράγματα, ας συμφωνήσουμε από την αρχή ότι εδώ μιλάμε για το λαϊκό παραμύθι ή παραμύθι της προφορικής παράδοσης. Αυτό δηλαδή που ξεπηδάει ως ήχος, φθόγγος, διατυπωμένο με εικόνες  αίσθημα. Κι έπειτα περνάει από το αυτί στην καρδιά και εκεί ριζώνει και καρπίζει κι έρχεται πάλι στο στόμα και μεταδίδεται και πάλλεται, από τις απαρχές του ως τα τώρα!
Είναι η ανάγκη πάντα να κοινωνήσουμε, δηλαδή να μετάσχουμε, να ενωθούμε.
Πιστεύω, ότι η πρώτη πρώτη εμπειρία στη ζωή, μας καθορίζει ανεπανόρθωτα. Γεννιόμαστε μέσα σ’ ένα άλλο σώμα και μάλιστα αυτό κρατάει 9 ολόκληρους μήνες. Οι ανάγκες μας ικανοποιούνται, μας περικλείει μια θερμή θαλπωρή και μας νανουρίζει ο ρυθμός της καρδιάς της μάνας μας, που γρήγορα συνδυάζεται με της δικής μας καρδιάς το ρυθμό.
Κι όταν, κατρακυλήσουμε και βγούμε στο φως της μέρας, πολύ γρήγορα μαθαίνουμε τον θάνατο.
Θεωρώ ότι είναι δύο οριακά σημεία που γεννούν την ανάγκη να ΖΗΣΟΥΜΕ•  να φτάσουμε ως τα πέρατα του κόσμου και της ψυχής μας, να πληρώσουμε με αρμονία όλες τις αισθήσεις μας, να βρούμε το σημείο εκείνο της ισορροπίας, όπου πατάμε γερά στα πόδια μας και καλλιεργούμε τον μόνο χώρο που μας ανήκει, αυτόν που διαγράφουν τα πέλματά μας στο χώμα. Και υποδεχόμαστε κι αποχαιρετούμε όλες τις εποχές κι όλους τους χρόνους με τους δικούς τους καρπούς ως το τέλος.
Κι ο θάνατος είναι ένας καρπός. «Η ζωή έχει και θάνατο» λένε τα παραμύθια.

 2. Πώς συναντηθήκατε μαζί του και πώς το συντηρείτε στη ζωή σας;
Υπάρχει μια κινέζικη παροιμία που λέει: κατά ‘κει που πας, αυτό σε υποδέχεται.
Νομίζω ότι πάντα αναζητούσα αυτό το βλέμμα στα πράγματα, αυτόν τον τρόπο που έχουν τα παραμύθια να «παγιδεύουν» μέσα στις εικόνες τους τη ζωή ζωή! Δηλαδή τις αντιφάσεις, τα μυστικά, την ιερότητα του θαύματος που μας περιβάλλει και προσπαθούμε να  ψηλαφίσουμε κι ακόμη, να χωρέσουμε…
Ο καθένας μας ψάχνει μια πυξίδα σ’ αυτήν την περιπέτεια.
Κάποτε απόχτησα μια συλλογή με λαϊκά παραμύθια και αναγνώρισα ότι αυτός ήταν για μένα ο μπούσουλας, το μονοπάτι. Κι όταν μπεις στο κατάλληλο για σένα μονοπάτι δεν παύουν οι ανακαλύψεις! Είναι μια ζωντανή σχέση προς τα έσω και τα έξω. Πώς να παρατήσεις τέτοιο θησαυρό;

3. Τι είναι αυτό που χάρισε το παραμύθι στη ζωή σας, πόσο έχετε παρατηρήσει τον εαυτό σας να αλλάζει δίπλα του και πώς το φροντίζετε;
Υπάρχουν πολλά πώς και γιατί στη ζωή μου, που δεν ξέρω ν’ απαντήσω, αλλά δεν μ’ ενδιαφέρει κιόλας.
Μου αρκεί να θέλγομαι• κι όσο πιο καθολική είναι η θέλξη, τόσο πιο απελευθερωτική γίνεται.
Να, ένας καρπός της συναναστροφής μου με τα παραμύθια: ν’ αναγνωρίζω αμέσως τι με θέλγει βαθειά και τι με απομακρύνει, χωρίς εξωτερικούς περισπασμούς.
Μια τέτοια λοιπόν σχέση γεννάει θαύματα! Σου χαρίζει ένα ραβδάκι κι αγγίζεις τον κυρ Φόβο και τον κάνεις μικρό σαν φακή και βλέπεις μια φούντα αγριολούλουδα σε μια ρωγμή βράχου κι αμέσως γεννιούνται ένα σωρό μεταφορές• κι η μέρα μπορεί να βλαστήσει, κι η δυσκολία να γεννήσει, κι ο πόνος να καρποφορήσει.
Έτσι με φροντίζουν τα παραμύθια και τους αφοσιώνομαι όλο και πιο βαθειά.

4. Η πλούσια παράδοση της προφορικότητας του τόπου μας, βρίσκει συνέχεια 
στους σύγχρονους παραμυθάδες;
Ναι! Νομίζω πως σ’ αυτό το πλούσιο έδαφος ριζώνουμε κι αυτή η ανάγκη μας γεννά.
Επειδή η λαλιά είναι σε μεγάλο βαθμό ακουστική μίμηση, ακούς συχνά σε διαλόγους ανθρώπων να μπλέκονται φράσεις διαφημίσεων, σλόγκαν… που φιλοδοξούν να γίνουν κανάλι έκφρασης κι επικοινωνίας. Έτσι μένει μετέωρη η ανάγκη τα λόγια να λέγουν.
Πόσω μάλλον στον τόπο μας με μια γλώσσα που φέρει πανάρχαιους ήχους, παμπάλαιες εμπειρίες, το φως και το ήθος όλων των προγόνων μας. Ε! αυτό αναγνωρίζεται, συναντά ριζωμένες λαχτάρες και καημούς παλαιούς και σημερινούς, ειπωμένους με τρόπο που μας συνεπαίρνει.

5. Γράφονται σήμερα παραμύθια και τι μορφή μπορεί να έχουν;
Θα άλλαζα μόνο το ρήμα "γράφονται" με το ρήμα "λέγονται".
Σήμερα λοιπόν, που σεβόμαστε απεριόριστα τα ρήματα του ορθολογισμού, μπαίνουμε σ’ έναν θεωρητικό λόγο – που μας δίνει κύρος -, θεωρούμαι τη ζωή και την ερμηνεύουμε περισσότερο παρά παθαίνουμε, για να μαθαίνουμε!
Στα παραμύθια θριαμβεύει το αίσθημα, η επιθυμία του Ανθρώπου να ζήσει, να γευτεί ο ίδιος, να εκτεθεί…
Κι επειδή τα μυστικά της ζωής δεν λέγονται με κυριολεκτικό λόγο, έχουν λόγο ποιητικό, μεταφορικό.
Αντέχουμε να τον πούμε; Αυτό είναι το ζήτημα για τους σημερινούς παραμυθάδες.
Απλά και όσο γίνεται ειλικρινά να μιλήσεις για την άρρητη πλευρά της ζωής, τη σκοτεινή.
Για μένα, τα λαϊκά παραμύθια στις παλαιές καταγραφές τους έχουν τέτοια τελειότητα, ώστε δεν έχω παρά να υποταχτώ ολόκληρη στον τρόπο τους. 

6. Μπορεί να συγκινεί και να μετατοπίζει τον σημερινό άνθρωπο το παραμύθι;
ΝΑΙ! Η πανοπλία είναι επίχρισμα. Η συν-κίνηση με το παραμύθι, εφ’ όσον επιτευχθεί, μας ανοίγει σε ρεύματα οικεία και απωθημένα, που μας παρασύρουν με ορμή στα δικά μας πελάγη.
Το έχουμε ανάγκη• διψάμε, στην ερημία του αλλότριου, ταυτότητα.


 Η Συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ το Σάββατο 23/12/2017

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου